Akdeniz Servileri-Cupressus sempervirens
Ülkemizin doğal türü olan bu Serviler, mezarlıklarda yaygın olarak kullanıldıklarından dolayı Mezarlık Servisi olarak da bilinirler. Tohumdan üretilmiş fidanların büyümesi değişkenlik gösterir. Yetiştirilen iki yaygın formun biri sık ve dik, diğeri ise yatay ve geniş, dağılan formdadır. Yapraklar koyu yeşildir ve ağaç yaşlandıkça siyaha kadar varan bir koyulaşma gösterirler. Akdeniz Servileri yüzyıllar boyu Osmanlı cami mimarisinin vazgeçilmez unsuru olmuşlardır.
En tatminkar gelişme için kuru, derin ve kumlu topraklara dikin. Özellikle küçük bahçelerde gayet geniş ve uyumsuz olurlar. Budama simetrik ve sık bir gelişim için gereklidir. “Glauca” mavimsi-yeşil yapraklı ve sık sütun formunda, “Stricta” çok yoğun, dar ve diktir. “Horizontalis” zamanla yayılır. “Pyramidalis” dar sütun formludur.
Poruklar-Cytisus cinsi
50 kadar türü bulunan, bir kısmı yaprağını döken, bir kısmı da herdemyeşil çalı ve ağaçlardır. Gözalıcı çiçekleri vardır.
Genel olarak Akdeniz kuşağında yayılım gösteren Cytisus cinsinin pek çok türü ülkemizde doğal olarak yetişmektedir. Cytisus, Genista ve Spartium cinsleri genelde birbirleri ile çok karıştırılır, çünkü hepsinin de benzer özellikleri ve hoş kokulu, bezelye şeklinde çiçekleri vardır. Sert dalları yüzyıllardır süpürge yapımında kullanıldığından, Süpürge Çalısı olarak da bilinirler. Yaprak döken ya da herdemyeşil türlerin görüntü açısından pek farkları yoktur. Çünkü sık ve yeşil dallar bitkiye yapraksızken bile yemyeşil, yapraklı gibi bir görüntü vermektedir. Poruklar tedbir alınmadığı vakit hızla yayılan, arsız bitkilerdir. Fevkalade dayanıklı olan bu cinse mensup çalılar, çalı sınır, çit ve bordür teşkilinde kullanılabilir. Kaya bahçelerde kullanılabildikleri gibi özellikle çok rüzgar alan sahil kesimler için de kullanışlı olurlar.
Tam güneş alan yerlere ve iyi drene olan topraklara dikin. Fazla nem ve zengin topraklar ayrık büyümeye ve az çiçeklenmeye sebep olurlar. Köklerinde bulunan ve azot üreten bakteriler onları fakir topraklara da rahatlıkla adapte ederler. Budama, çiçeklenmeden hemen sonra bir yaşından genç sürgünlere uygulanmalıdır. Bir yaşından yaşlı dalların yenilenme şansları yoktur. Güzel formlarını korumak ve tohum zarflarını uzaklaştırmak için çiçeklenmeden sonra hafif kırpın.
Üretilmeleri; ilkbaharda tohumla, yaz sonunda çelikle olur.
Süpürge Çalısı (Cytisus racemosus)
Ana vatanı Kanarya Adaları olan bu bitki kuraklığa oldukça dayanıklı ve her dem yeşildir. Taşlı bayırlar, sınır dikimleri için ya da güneşli kaya bahçeler için çok kullanışlı olurlar. Çok yoğun dallı olan Süpürge Çalıları dikey büyür ve 1,5-2 m. boy ve boylarına yakın yayılım yaparlar. Yeşil dallar ipek gibi, her dem yeşil yapraklarla doludur. İlkbahar sonunda bezelye şeklinde, parlak sarı ve hoş kokulu çiçekler dal uçlarında belirince gerçekten göz alıcı olurlar. Bu türü ilkbahar başlarında çiçeklendikleri vakit çiçekçi tezgahlarında görmek mümkündür. Katırtırnağı adıyla da bilinir ve öyle satılırlar. Ilıman sahil kesimlerimizde rahatlıkla yetiştirilebilirler.
Daphne cneorum
Bizde pek az bilinen fakat dış memleketlerde çok popüler olmuş bir türdür. Bodur olan bu bitki 15-20 cm. boy ve 70-80 cm. yayılım yapabilir. Koyu yeşil olan yapraklar herdemyeşildir ve 2-3 cm. uzunluktadır. Çok hoş kokulu olan harika çiçekleri gül-pembe renklidir ve ilkbaharda açarlar. Mükemmel bir kap bitkisi olduklarından kaplarda yetiştirerek teras ve avlularda değerlendirin. Küçük bahçelerde yahut kaya bahçelerinde de değerlendirebilirsiniz. Bol güneş alan yerlre ve kuru, tercihen kireçli topraklara dikin. Güney ve orta Avrupa kökenlidirler. Bütün bölgelerimize rahatlıkla uyum sağlayabilirler.
“Eximia” çiçekleri ve tomurcukları koyu pembe renkli ve çok sevilen kültivarıdır. “Pygmae” çok yatık formludur.
Şahana Çan Çiçekleri (Enkianthus campanulatus)
Yaprak döken çalı veya ağaççık karakterinde bitkilerdir. Göz alıcı çiçekleri vardır. Bitki yapraklanmadan önce, ya da yaz başında açan çan biçimli, bol, sarkık salkım kurullu, sarı renkli ve pembe purpur, çizgili çiçekleri, tek kelime ile şahanedir. Ana vatanları Japonya olan bu bitkiler 4-5 m. boy yaparlar.
Şahane Çan Çiçeklerinin halka halka dizilmiş yapraklarla çevrili ilginç bir dallanma alışkanlıkları vardır. Yapraklar sonbaharda canlı kırmızı bir renk alırlar. Hafif gölge yerlerde, nemli, iyi süzülen, asitli ve zengin topraklara dikin. Teras ve avlular için çok güzel bir örnek ağaç olurlar. Kap içinde de yetiştirmek mümkündür.
Üretilmeleri; Ekim ayında tohum ya da çelikle olur.
Kaynak
Kaynak: Dr. Gürkan CEYLAN
Dış Mekan Süs Bitkileri ve Peyzajda Kullanımları
Flora Yayınları